Onderzoeken buigen zich over de geschiedenis van de families die van dichtbij getroffen werden door de oorlogen die brutaliteit, droefheid en sociale crisissen met zich meebrengen.
Deze studies analyseren de briefwisseling over de levensverhalen van gescheiden echtparen, van vrouwen die geweld ondergingen, de afwezigheid en de dood.
Onderzoekers snijden eveneens het thema van “de kinderen van de oorlog” aan, geboren tijdens of iets na de conflicten. Kinderen verwekt uit liefde of geboren na verkrachting door een vijandelijke soldaat (en “van moffenvrouwen”) of geallieerde (soms kleurling).
Zonder hierbij het verhaal te vergeten van de kinderen van gevangenen die meegenomen werden naar Duitsland of van arbeiders opgeëist door de verplichte Arbeidsdienst.
Deze “oorlogskinderen” zijn het slachtoffer van familiegeheimen, van doorwegende stilte, van verlating, van wrok, van racistische bespotting of zelfs van pestgedrag en moord.
Velen begonnen aan een zoektocht naar hun identiteit, een moeilijke zoektocht uitgaande van de ontdekking “van een verborgen brief, een vergeten foto,…”. Ze vonden zichzelf terug dankzij diverse mondelinge of geschreven bronnen, steeds vaker geregistreerd: registers van de burgerlijke stand, personeelsregisters, militaire dossiers en overlijdensberichten, verslagen en interviews van getuigen… Maar eveneens dankzij internationale verenigingen (BOW Born of War – internationaal netwerk voor oorlogskinderen) of oproepen via sociale media.
Anderzijds, vonden multidisciplinaire wetenschappelijke onderzoeken (archeologische, antropologische en genetische identificatie…) plaats als gevolg van ontdekkingen van overblijfselen van soldaten. Hierdoor konden mysteries ontrafeld worden van onbekenden waarvan we de geschiedenis konden traceren door geassocieerde voorwerpen (vestknopen, identificatieplaatjes, gegraveerde armbanden en uurwerken…) en door moleculaire analyse (oud ADN) van beenderen, tanden, haren…of ook de staat van het gebit.
