Bij de verdediging van Bastogne, tijdens het Ardennenoffensief, beseffen wij niet altijd dat de beslissende factor bij de verdediging van de stad, de ondersteuning van de artillerie was. Eén van de zware artillerie eenheden (155 mm) was de 969ste FAB. Dit was een eenheid samengesteld uit Afro-Amerikanen, vergezeld van enkele houwitzers en overlevenden van het 333ste FAB, eveneens Afro-Amerikanen. Voor deze daden, ontving het 969ste FAB de Presidential Unit Citation, de hoogste militaire onderscheiding die een eenheid kan ontvangen. Maar, desondanks hun diensten, is de deelname van de Afro-Amerikaanse G.I.’s aan het Ardennenoffensief, of andere acties in WO II, niet bekend en vooral niet erkend.
Certains connaissent les Tuskegee Airmen, le 761st TB et le Red Ball Express. Mais la majorité des soldats afro-américains de la Seconde Guerre mondiale (environ 260.000 en Europe) n’ont jamais été reconnus.
Het was na een confrontatie in Sankt Vith dat de overlevenden naar Wereth vluchtten. Na een lange dag stappen, vonden zij onderdak, rust en eten in de boerderij van Mathias en Maria Langer. Zij verwelkomden hen met het risico op hun leven. Inderdaad, in dit deel van België, zag men de Amerikanen niet echt als “bevrijders”. In die periode, voelde de bevolking zich inderdaad soms meer Duits dan Belg in de Oostkantons, aangezien deze streek onophoudelijk in de loop van de voorbije decennia in handen kwam van de ene en dan weer de andere oorlogvoerende partij. Diezelfde dag, hield de familie Langer ook twee Duitse deserteurs verborgen en zonden zij hun zoon ver weg om de dienstplicht te ontlopen.
Rond ongeveer 16 uur komt een Duitse patrouille van de 1.SS Pz Divisie van Kampgruppe Knittel aan in Wereth. Het staat vast dat iemand hen ingelicht had over de aanwezigheid van 11 soldaten bij Langer. Toen de SS aan de boerderij aankwamen, gaven de 11 GI’s zich onmiddellijk over zonder enige weerstand.
Verplicht door de Duitsers, bleven zij op de ijskoude grond zitten tot valavond. In het begin van de nacht weerklonken geweerschoten. ’s Anderendaags, ’s morgens, ontdekten dorpsbewoners de mannenlichamen op een holle weg aan de rand van een weiland. Uit vrees voor een terugkeer van de vijand, raakten zij de lichamen niet aan en lieten ze deze door de sneeuw bedekken. Ze bleven daar liggen, onder die witte lijkwade, tot begin januari/begin februari 1945.
De lichamen waren bevroren en werden niet aangeraakt sedert de slachting. Het officiële rapport luidt dat geweld gepleegd werd op deze mensen: benen gebroken, bajonetstoten op het hoofd en bij sommigen de vingers afgesneden… Het was ook duidelijk dat één van hen geprobeerd had een verband te leggen bij één van zijn kameraden. De officiële legerfotograaf vervolledigde het dossier met foto’s die de brutaliteit van deze slachting aantoonden.
De moord op deze 11 mannen bleef gedurende vele jaren als een geheim geklasseerd en leek vervolgens definitief vergeten en ongestraft. Zeven van deze soldaten rusten op het Amerikaanse militaire kerkhof Henri-Chapelle, niet ver hiervandaan. De lichamen van de vier andere wapenbroeders werden, na de oorlog, aan hun familie teruggegeven en begraven op plaatselijke kerkhoven.
Op 11 september 1994, richt Hermann Langer een stenen kruis op als herinnering aan de 11 Afro-Amerikaanse G.I.’s van het 333ste veldartilleriebataljon. Hermann is de zoon van Mathias en Maria, het echtpaar dat destijds onderdak verleende aan de soldaten.
Maar Wereth, zonder school of winkel, blijft onbekend voor iedereen. In 2001, hebben drie burgers een geniaal project opgestart en hebben het goedgemaakt: zij zamelden fondsen in en in 2004 werd het gedenkteken ter ere van de “elf van Wereth” ingehuldigd, maar ook ter ere van alle Afro-Amerikanen die voor onze vrijheden gestreden hebben.
Vandaag loopt nog steeds onderzoek verder naar deze elf mannen en hun eenheden.
